Als diergedragstherapeut zie ik veel gelijkenissen bij dieren en mensen als ik de verhalen hoor van vrienden die in aanraking komen met mensen met hechting bij mensen. Verteld door vrienden die in de hulpverlening werken. Deze verhalen doen me vaak terugdenken aan mijn eigen ervaringen met dieren die ik in het verleden met de hand heb grootgebracht. Het gaat dan om situaties waarin de moeder niet in staat was om voor haar jong te zorgen, het jong afstootte, of wanneer de moeder tijdens de bevalling overleed. Als verzorger doe je er alles aan om het dier zo goed mogelijk te helpen, maar helaas zie ik bij deze dieren vaak gedragsproblemen ontstaan.
De impact van het missen van belangrijke ontwikkelingsfases
Een van de grootste oorzaken van hechtingsproblemen bij dieren die met de hand zijn grootgebracht, is het missen van belangrijke fases in hun ontwikkeling. Door te weinig contact met soortgenoten missen ze essentiële leermomenten op het gebied van sociale vaardigheden, zoals het begrijpen van lichaamstaal en het omgaan met groepsdynamiek. Als verzorger kun je de rol van de moeder nooit volledig nabootsen, en bovendien worden deze jonge dieren vaak geïsoleerd van de groep omdat ze zonder de bescherming van de moeder extra kwetsbaar zijn.
De gevolgen van deze gemiste ontwikkelingsfases zijn vaak duidelijk zichtbaar in het gedrag van de dieren. Bijna alle weesdieren vertonen achteraf gedragsproblemen, zoals onrust, stereotiep gedrag, of een sterke fixatie op de verzorger, terwijl ze moeite hebben met het omgaan met soortgenoten. In sommige gevallen kan dit zelfs leiden tot agressief gedrag tegenover soortgenoten. Dit zijn uiteraard ongewenste situaties, en daarom is het belangrijk om een goed trainingsplan op te stellen om zo goed mogelijk voor het welzijn van het dier te zorgen.
Voorbeelden uit de praktijk
Een van de meest memorabele voorbeelden uit mijn eigen praktijk is het verhaal van Sten, een zeeleeuwpup geboren in Blijdorp die wees werd nadat zijn moeder was overleden. We wilden Sten graag vis leren eten, maar merkten al snel dat hij, wanneer we niet aanwezig waren, op zijn geslachtsdeel begon te zuigen. Dit gedrag kwam voort uit de natuurlijke zuigreflex die een zeeleeuwpup heeft. Ondanks dat we hem met de fles en sonde voedden, bleef hij dit gedrag vertonen, zelfs nadat hij al vis at en terug in Blijdorp was. Het afleren van dit soort instinctief gedrag is vaak een grote uitdaging.
Een ander voorbeeld is Titus, een volwassen dier waarmee ik werkte. We werkten met een mannengroep omdat Titus niet met vrouwtjes kon samenleven. Uit zijn voorgeschiedenis wisten we dat hij als pup met de hand was grootgebracht. Zijn vroegere verzorgers vertelden me dat hij tegenover mensen heel vriendelijk was, maar zeer agressief tegenover vrouwlijke soortgenoten. Dit soort hechtingsproblematiek is helaas geen uitzondering in de dierenwereld.
Het belang van professionele hulp
Net als bij mensen is het ook voor dieren met hechtingsproblematiek van groot belang om professionele hulp in te schakelen. Of het nu gaat om een aap, zeeleeuw, beer, olifant of huisdier, het welzijn van het dier staat voorop. Als diergedragstherapeut help ik graag met het opstellen van een passend trainingsschema voor elk individueel dier, waarbij het kennen van de geschiedenis van het dier essentieel is. Hoe langer het ongewenste gedrag aanwezig is, hoe moeilijker het is om dit te veranderen, en soms is dat zelfs onmogelijk als er jarenlang niets aan is gedaan.
Het is belangrijk om te beseffen dat het gedrag en de gevoelens, zowel bij mens als dier, nooit helemaal zullen verdwijnen. Het gaat erom te leren hoe je met zulke situaties om kunt gaan, inclusief hechtingsproblematiek. Met de juiste begeleiding en ondersteuning is het mogelijk om grote stappen te zetten in het verbeteren van het welzijn van dieren (en mensen) met hechtingsproblemen.
Conclusie
Hechtingsproblematiek is een complex onderwerp dat volgens mij zowel in de mensenwereld als in de dierenwereld voorkomt. Als diergedragstherapeut zie ik regelmatig de gevolgen van het met de hand grootbrengen van dieren, waarbij het missen van belangrijke ontwikkelingsfases kan leiden tot gedragsproblemen en uitdagingen in het sociale functioneren. Het is van groot belang om te voorkomen dat een dier zoveel mogelijk alle levens fases meekrijgen in hun leven en als het gedrag er al in zit om dan professionele hulp in te schakelen bij het omgaan met dit gedrag, zowel voor het welzijn van het dier als voor het creëren van een passend trainingsplan. Met de juiste begeleiding en ondersteuning is het mogelijk om significante verbeteringen te bereiken, al zullen de onderliggende gevoelens en gedragingen nooit volledig verdwijnen. Door bewustwording en begrip te creëren voor hechtingsproblematiek, kunnen we samen werken aan een betere.
